Werkplaats is vindplaats

Mijn atelier heeft het ideale noorderlicht. Dus zelden hinderlijk direct zonlicht binnen. Behalve in deze zomermaanden, dan valt het warme avondlicht op de muur met allerlei vondsten en werk. Alles behalve hinderlijk is dat. Die uren zijn een geschenk van het licht.

Avondlicht in het atelier - 10 juni 2021

Op 29 mei met een andere stand van de zon was het een geschenk van zon en schaduw.

"Wij zijn de bijen van het onzichtbare" - 29 mei 2021

De assemblage op het grijze karton liet ik al eens eerder zien in deze blog. In de loop der jaren is die uitgebreid. Nu hadden door het licht de bijtjes zich vermenigvuldigd. De volgende ochtend lees ik in een brief van Rilke: Wir Sind die Bienen des Unsichtbaren. Nous butinons éperdument le miel du visible, pour accumuler dans la grande ruche d'or de l'Invisible. In vertaling: Wij zijn de bijen van het onzichtbare. Hartstochtelijk vergaren wij de honing van het zichtbare, om hem op te tasten in de grote gouden korf van het Onzichtbare. De hoofdletter van het laatste woord valt in het Frans nauwelijks op, in vertaling gelukkig meer.

Pop Up Tentoonstelling in De Nieuwe Gang

Zo word ik geholpen door licht en schaduw, het toevallige vinden van woorden, van voorwerpen. Geholpen met kiezen van een werk voor de Pop Up Tentoonstelling in De Nieuwe Gang met alle kunstenaars uit ons klooster. Mijn nieuwe Rilke-werk is er nog niet aan toe. Maar op de muur van het atelier valt genoeg te kiezen.

"De andere kant van de natuur" (R.M. Rilke); installatie, 2021

De installatie op de muur in het midden bestaat uit herinneringen aan Requiem voor een boomgaard van vorige zomer en aan de  Zig Zag werken uit 2017. Het is voor mij een grote stap deze 'vondsten' (restanten zijn het eigenlijk) serieus als werk te presenteren. Rilke helpt mij wederom, de titel dank ik aan hem.

   k u n s t i n i t i a t i e f 

pastedGraphic.png

 

“Er is weer ruimte voor kunst!”

Dit is de titel van de expositie waarmee we als bewoners/gebruikers van het klooster vieren dat ook voor ons de lock-down hopelijk voorgoed tot het verleden behoort. We mogen weer laten zien wat we in huis hebben.

Een kloosterexpositie van 16 kunstenaars die hier hun woon/werkplek hebben. 

De vlaggen gaan uit: We zijn weer open!

Vanaf zaterdag 12 juni tot en met zondag 27 juni bent u in het weekend van 13.00 u tot 17.00 u meer dan van harte welkom.

Met werk van:

José Seeling, Casper ter Heerdt, Dalila Ammar, Lenna van Ooijen, Nadine Zanow, Chris Couvée, Henk Hage, Noor Roelofs, Saskia Deurvorst, Elfry Baartmans, Marloes Meijburg, Inge Hondebrink, Els Jansen, Mike Roelofs, Eelko van Iersel, Jelle Slof

Kunstinitiatief De Nieuwe Gang, Kloosterstraat 7, 6641 KW Beuningen

 


Rainer Maria Rilke, De sonnetten aan Orpheus

Als je een beetje thuis bent in een schilderatelier, dan herken je meteen de papiertape waarmee je aquarelpapier opspant. Het natte papier wordt daarmee op een plank vast gezet, na droging is het wat gekrompen en blijft het strak als je er met waterverf op gaat werken. Je kunt dus al vermoeden: 'Henk gaat weer aquarelleren.' Dat is een hele overgang na de grote olieverfschilderijen en het werken aan de boomstronken van Requiem voor een boomgaard. Niet alleen in mijn hoofd maar ook in mijn atelier.

Het was bijna negen maanden stil op mijn blog sinds de zomertentoonstelling in De Nieuwe Gang. In het najaar werkte ik aan een boekje over de Sikkens pigmentenkast. Het verhaal van de kast wilde verteld worden. Dankzij het ontwerp van Montse Hernàndez i Sala en de foto's van Anton Houtappels maakt het boekje zichtbaar dat de pigmentkast een ware schatkist is. De twintig exemplaren waren een geschenk voor de mensen die  me bij dit bijzondere project geholpen hebben. Het is dus niet te koop.

Sikkens pigmentenkast met schilderij en publicatie

Het werk aan dit boekje bracht me een oplossing voor een probleem waar ik al een tijd mee rondliep. Dat is een lange geschiedenis, hier chronologisch:

In 1979 maakte ik kennis met de projectieve geometrie. Een tak van de wiskunde zodanig afwijkend van de wiskunde uit mijn school- en studietijd dat ik me er altijd nog eens in wilde verdiepen. Die kans kreeg ik in de winter van 1997 als ik een kennis spreek die met een groepje projectieve meetkunde bestudeert. Gedurende een jaar maak ik in dit groepje constructieve tekeningen op grote vellen wild gevergeerd Zerkall papier met scherp geslepen potloden en kleurpotloden. In de zomer van datzelfde jaar koop ik de tweetalige uitgave van Rilke's De Elegieën van Duino & De Sonnetten aan Orpheus, vooralsnog staan dit tekenen en deze gedichten los van elkaar. In 1998 verdwijnen de constructieve tekeningen in een la. Tot ik in de loop van 2004 op zoek ben naar papier om een boekje van te binden. Ik zie dat prachtige Zerkall liggen en vouw er de katernen van.  De wiskundige constructies worden zo versneden en willekeurig verspreid door het kleine schetsboekje. Voor dat boekje had ik geen speciaal doel, soms wil ik gewoon een boekje maken. Het aantal bladzijdes correspondeerde min of meer met het aantal sonnetten aan Orpheus uit de cyclus van Rilke. Ik was daar in die periode in aan het lezen, een Duitstalige uitgave van Mannesse Verlag. Een juweel van een boekje, mooi gebonden en zo klein dat het zelfs in een broekzak past. De vijfenvijftig sonnetten zouden me inspireren tot schetsen. Later zou dat aanleiding kunnen worden voor een aquarellenreeks. Ik zeg "zouden", het maken van die schetsjes ging aanvankelijk als vanzelf, tot ongeveer halverwege. Het boekje verdween in de kast. Het verdween ook uit mijn geheugen.

In 2019 heb ik een ontmoeting met een man wiens vrouw een aantal jaar daarvoor gestorven is. Hij vertelt me hoe mijn werk hem door het dal van zijn rouw geholpen heeft. De aquarel boven zijn tafel werd voor hem een venster naar de wereld van de gestorvenen. Voor hem, wiskundige, man van de exacte wetenschap, een geheel nieuwe ervaring. Na die ontmoeting voelde ik me verguld door zijn verhaal, maar er ging me nog geen licht op. Pas de volgende dag vond ik in de kast toevallig het boekje met mijn Orpheus-schetsen. Orpheus die in de Griekse mythologie met de schoonheid van zijn kunst de goden zo weet te bekoren dat ze hem toegang verlenen tot de onderwereld. Hij mag zijn geliefde Euridice terug halen. Vergeefs, het lukt hem niet om aan de gestelde voorwaarde te voldoen om op de weg terug niet naar zijn geliefde om te kijken.

De kunst die toegang geeft tot de wereld van de gestorvenen. Deze gedachte vroeg om uitwerking. De rest van de schetsen bij Rilke's sonnetten maken. En dan aquarellen. Maar ik zag wel een probleem. Die schetsjes daar kan ik wel wat mee. Maar die precieze constructies kan ik niet meer opnieuw maken, bovendien staan ze gefragmenteerd in het boekje.

November 2020, ik sta bij de drukker te wachten op de prints voor het boekje over de Sikkens pigmentenkast en zie in een enorme machine lijntje voor lijntje een grote foto geprint worden. Aha!!! 'Kunnen jullie ook printen op ruw aquarelpapier?'

De oplossing: scannen en printen

Een proef laten maken op een ruw vel Saunders Waterford aquarelpapier, 638 grs. Kijken of eroverheen te schilderen is.

Proefprint met aquarel

Wilde ik hiermee aan de slag, dan moest het wel de hele cyclus van vijfenvijftig sonnetten worden. Dus het resterende deel weer lezen en kijken of ik die tot beeld kon maken. Het was een moeizaam proces, dat maanden in beslag nam. Kwam de eerste helft als in een stroom vanzelf, nu moest ik er echt op kauwen. Niet lekker, wel goed passend bij deze bijzondere tijd waarin we meer op onszelf aangewezen zijn.

Uiteindelijk heb ik achtenvijftig prints laten maken, de sonnetten plus drie titelpagina's. De doos met de stapel prints, 15 cm hoog en 17,5 kg zwaar gearriveerd in het atelier en dan stuk voor stuk eruit halen, voorzichtig op elkaar leggen. Om ze op de juiste volgorde neer te leggen gaan ze allemaal nogmaals door mijn handen. Het was ontroerend om de kleine schetsen en tekeningen vergroot te zien.

Het gaat nog lastig worden om er overheen te schilderen, me niks aantrekken van dat het al mooi is. Eerst nu het opspannen, want zelfs dit zware papier blijft niet vlak als je met veel water erop werkt. Daar ben ik nu mee bezig. Dan misschien wel twee jaar rustig aan verder werken. Dan heeft dit gelaagde werk een onstaansgeschiedenis van meer dan vijfentwintig jaar. Zou mooi een eeuw zijn nadat Rilke deze sonnetten in februari 1922 in een periode van slechts drie weken 'aus eimem Guss' schreef.

Schetsboek en print op aquarelpapier

 

April 2021, opspannen

Requiem voor een boomgaard

"Ik weet toch veel meer, ik heb jouw werk hier in de galerie gehad." Woorden van mijn galeriehouder waar ik bijna vijfentwintig jaar mee samengewerkt heb. Zij reageerde daarmee op mijn nogal zelfingenomen gepraat over mijn werk. Gelukkig dat er af en toe iemand zoiets zinnigs zegt. Dat het werk meer kan zeggen dan je met je woorden denkt te kunnen. Zo'n Artist talk als we afgelopen zondag hadden in De Nieuwe Gang is voor mij steeds weer een risicovolle onderneming.

9 augustus 2020

De paar weken vakantie na de opening hadden me goed los geweekt van de tentoonstelling. Dat gaf me een ontspannend gevoel van 'Wat moet ik er nou eigenlijk nog over vertellen? Laat je gasten maar aan het woord.'  De Artist talk werd daardoor een Art talks. Het werd een gesprek over wat het werk bij de aanwezigen losmaakte. Het ging over ervaringen van verbondenheid met bomen, met het landschap. Wat veranderingen in het landschap met je doen. Over geworteld raken. Men deelde gekoesterde herinneringen. Het gesprek ging nauwelijks over KUNST, een middag die ik ervaren heb als een geschenk. Mijn werk kon dit kennelijk op gang brengen.

 

Tot en met 23 augustus

Hieronder een paar foto's van de tentoonstelling, nog twee weekends. Ik ben jullie gastheer en schenk je graag een glas kersensap. De laatste oogst uit de boomgaard die niet meer is.

Atelier opruimen

Na een periode van werken voor zo'n tentoonstelling vraagt het atelier om een grote opruim- en schoonmaakbeurt. Daarbij overkwam me iets waarover ik toch weer even wil 'verhalen'. Op Facebook schreef er dit berichtje over:

Is het atelier opruimen alleen maar dingen van de ene hoek naar de andere verplaatsen? Of gaat er ook wat het atelier uit? In mijn geval moet het dan door de gang = De Nieuwe Gang met daar mijn tentoonstelling Requiem voor een boomgaard. Wordt zo'n karretje met hout ineens een Lijkwagentje. Misschien laat ik het daar wel staan..... tot en met 23 augustus!

Zoals dat op Facebook gaat, leverde dat reacties op. Op een enkele na positief. Maar toch staat het karretje nu buiten. Of ik het daar laat? Kom maar kijken!