Categorie: Geen categorie (Pagina 8 van 13)

Eri 3, 14XII15

Portret Eri 3 was heel snel goed. Ik portretteerde hem al een half jaar geleden en eerder in april 2014. Daarmee heb ik voor het eerst een drietal portretten die met een tussentijd van respectievelijk meer dan een jaar en een half jaar geschilderd zijn. Daardoor heel verschillend. Ze naast elkaar bekijkend bracht dit Eri tot de bespiegeling:

“Je kunt hier wel zien dat ik een meervoudige persoonlijkheidsstoornis heb…”

Ik wist niet hoe te reageren en zweeg. Even later:

“Weet je, ik ben het meest mezelf, vlak voordat ik ga slapen.”

“Daar waren we nu wel heel dicht bij.”

“Dat mag ook wel, dat ik zo geportretteerd word.”

Ik herinner me dat hij tijdens de eerste sessie even weg dommelde. Omdat ik dat toen zo bijzonder vond, maakte ik in die fase een foto van het portret:

Eri 1, 16VI15, onvoltooid

Bij de vorige sessies noteerde ik meer van zijn bespiegelende opmerkingen. Op mijn uitleg over de naam van het door hem gekozen sterrenbeeld Eridanus, de rivier in de onderwereld:

“Dat is mooi toch? Stromen ondergronds, ze komen ergens boven… “

Later in dezelfde sessie:

“Weet je wat ik nog eens zou willen? Naar Jeruzalem gaan en daar de lijdensweg van Christus lopen. En de heilige plaatsen bezoeken.”

En bij de tweede sessie, waarin ik Eri 2 voltooide:

“Had ik maar naar mijn moeder geluisterd… dan zat ik hier nu niet.”

Eri 2 gaat als cadeau naar zijn moeder.

Eri 2, 16/29VI15

Om de reeks die tot deze bespiegelingen leidde compleet te maken het eerste portret dat ik van hem maakte. Ik noem het Eri 0, omdat de keuze voor de namen pas later gemaakt is. Het is een schets die ik in een kwartiertje deed. Dat was in een pilot ter voorbereiding van het project. Eri vroeg toen of hij het portretje mocht hebben. Dat bracht mij op het idee om voor alle modellen zelf ook een portret te schilderen.

Eri 0, 15IV14

Dat het laatste portret, Eri 3, in mijn ogen wel iets van een apostel heeft, past eigenlijk wel bij hem. Ik zal er over een tijdje weer een maken.

Nog een portret van deze week, 22 december, de donkerste dag van het jaar.

Phe 2, 22XII15

Phe is gevoelig voor beelden en symboliek. De keuze voor Phe, het sterrenbeeld Phoenix, is voor hem heel passend. De witte open gelaten bovenkant, hij heeft een wit-grijze krullende haardos, en de twee naar boven getrokken penseelstreken op het voorhoofd, verleidden hem tot:

“Henk maakt dit portret met Gods hulp …  en de mijne.”

De vroeg invallende schemering dwong me te stoppen. De atelierfoto met drieënvijftig  portretten maakte ik in die schemering, daardoor zag ik niet dat er twee portretten achter de ezel niet te zien zijn. Voor die drieënvijftig portretten poseerden achtendertig verschillende modellen. In het nieuwe jaar verder. Als het mee zit, schilder ik half mei het achtentachtigste portret. Omdat er veel portretten als geschenk naar de moeders gaan, zou het mooi zijn als dat vóór Moederdag lukt.

22 december 2015, schemering

Cap 3, 1/7XII15, détail

Altijd gedacht dat oogcontact met het model essentieel is. Cap had steeds zijn ogen dicht als hij voor me zat, vijf sessies lang. Af en toe deed hij ze even open. Misschien dat ik daardoor extra alert was. Dit laatste portret van hem heeft sterke ogen: de rode lijntjes, de stevige penseelstreken van de oogleden, de donkere irissen. Ze zijn trefzeker gezet, zonder dat ik er nog eens op terugkwam. Bovendien treffen ze goed de oogopslag van Cap.

De foto hierboven is een détail, genomen met een beetje tegenlicht. Zo zag ik het, in een oogopslag (!), terwijl ik de fotocamera op het statief aan het monteren was. Door het tegenlicht de glans van de natte verf. De kleur die je daardoor rechtsboven ziet, gaat mooi over in de transparante lagen in het voorhoofd. De kruislings geschilderde kwaststreken van de grondering zijn door de verflagen heen te zien. Deze foto maakt zichtbaar wat dit portretje voor mij bijzonder maakt. Meer nog dan de zogenaamd juiste foto, hieronder.

Cap 3, 1/7XII15

Of je nu naar een mens kijkt of naar een schilderij, soms zie je in een flits meer dan na lang turen. Dat er aan het portret Cap 3 wel lang turen vooraf is gegaan, blijkt wel uit onderstaande foto’s gemaakt na de voorgaande sessies.

Cap 1, 3XI15, détail (onvoltooid)

Cap 2, 3XI15, détail (onvoltooid)

Cap 1, 3/17XI15, détail

Cap 2, 3/24XI15, détail

Cap 3, 1XII15, détail (onvoltooid)

Hieronder nog een détail van ogen. Het derde portret van Aps, de paradijsvogel die in mei en eind juli al geweest is. Dit is nu vooral een studie van wat een bril teweeg brengt: lichtreflecties, schaduw van het montuur, zweem van verkleuring door het glas, de dunne lijnen van het montuur. Nodigt uit met dunne penselen te schilderen. Lijnen en kleine toetsjes.

Aps 3, 8XII15 détail (onvoltooid)

Wordt vervolgd.

8 december 2015

CMi 2, 14VII/18XI15 (onvoltooid)

Vorige week opnames voor Kunstuur (ik bericht t.z.t. de uitzenddatum). Voor het oog van de camera verprutste ik het portret Cmi 2 van 14 juli. Destijds stopte ik na een paar penseelstreken met het idee beter kan het niet worden. Nu, vier maanden later, in gezelschap van andere portretten, vond ik het toch te oppervlakkig. Daarom het portret opnieuw onder handen genomen. Ook een derde portret van CMi begonnen.

Eerst een interview voor de wand met portretten. Daarna aan het werk, CMi installeerde zich en ik …

… doorgaans gaat het vanzelf; we kletsen wat, ondertussen pak ik de kleuren die ik ga gebruiken. Meestal zonder daarbij te denken. Of het kwam door de snelle omschakeling van het interview, of louter door de aanwezigheid van een opname team, ik betrapte mezelf erop dat ik ging zitten bedenken welke kleuren ik zou pakken. Dacht terug aan de eerste sessie met CMi, zijn opgeruimde karakter en mijn keus voor geel, lichtblauw en roze. Mijn belangrijkste instrument, intuïtief te werk gaan, liet me even in de steek. Gelukkig merkte ik het en liet veel van de gekozen kleuren ongebruikt.

Als je op een schilderij dat je eerder goedkeurde verder werkt, kun je het beste alles maar zo snel mogelijk weg schilderen. Kill your darlings! Frank Auerbach, de door mij gewaardeerde schilder, zegt het ongeveer zo:

Een slecht schilderij overschilderen, levert nooit een goed schilderij op. Als je een goed schilderij overschildert, dan heb je kans dat het beter wordt.

Dus dat verprutsen is een noodzakelijk fase waar je doorheen moet werken. Dat ik het desondanks hier laat zien, is omdat ik iets wil vertellen over het derde portret van CMi. In het interview werd me gevraagd wanneer ik het meest tevreden ben. Na even aarzelen: “Soms overkomt het me dat ik, zonder te kijken, in een fractie van een seconde, met één penseelstreek iets tref, dat zó raak is… dat kan zelfs aan het begin van een sessie zijn, als je iemand nog maar net voor het eerst gezien hebt… het is iets wonderlijks, alsof het buiten je om gebeurt”.

Terwijl ik aan CMi 2 zat te werken, met violet op een brede kwast, zet ik op het lege paneeltje dat op een ezel naast me klaar staat, in één beweging een doorgaande streek. Kijkend naar het model zie ik niet wat ik doe. Verbaasd en verrast zie ik de vierkantige vorm. Klopt helemaal met het hoofd van het model. Wat kan ik hier nog aan toevoegen? Welnu, dat is het blauwe lijntje, ook in één beweging gezet, de plaats en richting van de ogen markerend.

CMi 3, 18XI15

De violette verf verdund met veel terpentijn, droogt vrij snel, zodat je door kunt met een tweede laag. In dit geval is de verf zo dun, dat die begint te druipen voordat die droog is. Juist daardoor zie ik dat het gezicht van CMi, de opgeruimde man, heel veel ‘huilends’ heeft. De druipende violette verf maakt voor mij dat huilen bij hem zichtbaar. Het violet, complementair van het geel van de eerdere versies van de portretten van CMi, die zijn zonnige kant lieten zien.

Overigens, CMi is de afkorting van Canis Minor, het sterrenbeeld Kleine Hond.

Model Aqr,  schilderde ik ook al eerder en schreef erover bij een beweeglijk model en de violette man.  Zijn wisselende stemmingen vragen om nog meer portretten.  Gisteren kwam hij voor zijn derde portret.

Aqr 3, 24XI15

Hoewel het bijna een half jaar geleden is dat ik hem schilderde, de karakteristieke trekken van zijn gelaat zijn mij direct vertrouwd. Ook bij hem is het alsof er geen maanden verstreken zijn. De boosheid van de violette man is er zo gauw hij voor me gaat zitten. Op mijn vraag of hij de tijd sinds de vorige sessie steeds boos is geweest:

“Nee hoor, ik ga gewoon verder waar we gebleven waren”.

Opmerkelijk is dat hij zijn violette portret, Aqr 2 9/23VI15, het enige goede voor de tentoonstelling vindt.

“Dat is tenminste geabstraheerd. Wat je daar ziet, zo is mijn karakter!”. 

Aqr is zelf abstract expressionist, zegt hij. Nu zijn portret nog…

Hieronder het beloofde vervolg van Tuc 5. Aan dit portret werkte ik voor de derde keer.

Tuc 5, 19X/23XI15

Zonder dat ik aandacht gaf aan de ogen, heeft dit schilderij van Tuc wel zijn blik gekregen. Tussen de ogen en laag op het voorhoofd zit veel verf, daarin gebeurt van alles. Dat is aangezet door de dikke veeg in de eerste versie Tuc 5, 19X15. Als je zo’n richel verf laat zitten en verder werkt, dan blijft daar nieuwe verf achter hangen. Terwijl ik daar weer aan zat te werken en er nog meer verf zich daar ophoopte, zie ik dat Tuc met gesloten ogen zit, in meditatie. Als ik later vraag of hij de plekken in zijn lichaam aan kan wijzen waarin zijn meditatie zich concentreert, dan wijst hij als eerste  op de plek tussen zijn ogen:

“Hier, de voorhoofd-chakra”.

24 november 2015, atelier in de schemering